Waarom digitale autonomie in 2025 belangrijker is dan ooit

June 2, 2025 By Johan Curtis No Comments 6 minutes

Iedereen die anno 2025 een beetje om digitale vrijheid geeft, weet dat het internet niet meer is wat het ooit was. Waar je vroeger lekker anoniem kon surfen, voel je nu overal de adem van grote bedrijven, overheden en algoritmes in je nek.

Alles wordt gevolgd, gelogd en geanalyseerd. En dat begint steeds meer mensen te irriteren. Niet alleen de tech-nerds met Linux-laptops, maar ook de doorsnee gebruiker die gewoon z’n rust wil. Precies daarom groeit het besef: digitale autonomie is geen luxe meer. Het is noodzaak geworden. 

Van gemak naar controle 

Een paar jaar geleden draaide alles nog om gemak. Je klikte gewoon op ‘accepteren’ bij die cookies, want ja, je wilde gewoon dat artikel lezen. Maar dat gemak komt met een prijskaartje. In ruil voor die ene minuut extra gemak, geef je vaak toegang tot je locatie, surfgedrag, contacten, en wie weet wat nog meer. 

In 2025 begint die mentaliteit om te slaan. Je merkt het aan de groei van privacygerichte browsers zoals Brave en Firefox Focus. Mensen zijn het zat dat iedere klik wordt opgeslagen. Die koekjestrommel voelt eerder als een digitale val dan als service. 

Er is een bredere beweging gaande. Privacy is geen hobby meer voor paranoïde types. Het is een logisch antwoord op hoe techbedrijven met jouw data omgaan. 

De crypto-mentaliteit verspreidt zich 

Bitcoin is eind 2024 en begin 2025 opnieuw flink gestegen in waarde, mede doordat politieke onzekerheid wereldwijd toeneemt. Maar los van de koersbeweging zie je iets anders gebeuren: de technologie achter crypto is aan het doordruppelen in andere hoeken van het internet. 

Mensen gebruiken wallets niet alleen voor cryptocoins, maar ook om in te loggen op diensten, content te kopen of zelfs anoniem te spelen in online casino’s die hogere bonussen en minder limieten hebben.  Deze hoek van het internet is immers een van de weinige plekken waar je als gebruiker nog enige regie hebt. 

Een wallet is niet zomaar een digitale portemonnee. Het is een sleutel tot autonomie. Geen e-mailadres nodig, geen bank die meekijkt. Gewoon jij en de dienst, zonder tussenpersoon. 

Overheden worden onvoorspelbaarder 

In Europa is de Digital Services Act inmiddels volledig van kracht, ook in Nederland. Op papier gaat het over transparantie en veiligheid. In de praktijk betekent het dat platformen verplicht worden om data bij te houden en beschikbaar te stellen aan instanties. Ook als jij daar zelf geen toestemming voor hebt gegeven. 

In de VS schuiven de regels juist op richting staatscontrole via technologische omwegen. Verschillende staten experimenteren met wetgeving die encryptie zou ondermijnen, zogenaamd “voor je veiligheid”. 

En dan heb je nog landen zoals China en Turkije, waar toegang tot bepaalde apps of diensten zomaar van de ene op de andere dag wordt geblokkeerd. In zo’n landschap is het niet gek dat mensen op zoek gaan naar diensten die niet aan landsgrenzen gebonden zijn. 

Grenzen vervagen, tools worden flexibeler 

De typische gebruiker van nu wil niet alleen veiligheid, maar ook vrijheid. Een VPN is allang geen obscure tool meer, het is net zo gewoon als een virusscanner. Je kan dan ook regelmatig goede deals krijgen op VPNs, waarbij je zelf kan kiezen hoe beschermd je bent. Mensen willen toegang tot content, diensten en informatie, waar ze ook zijn. 

Ook in Nederland zie je een flinke toename in het gebruik van privacyvriendelijke tools. Denk aan e-maildiensten zonder tracking, zoekmachines zonder advertenties en clouddiensten die geen gebruikmaken van AI voor analyse van je bestanden. 

Niet omdat mensen niets te verbergen hebben, maar juist omdat ze begrijpen dat dát niet het punt is. Autonomie gaat niet over verstoppen, maar over zelf bepalen. 

De opkomst van zelfgehoste oplossingen 

Een andere trend die steeds serieuzer wordt, is het zelf hosten van tools. Dat klinkt misschien als iets voor techneuten, maar de drempel wordt lager. 

Diensten als Nextcloud of Mastodon draaien steeds vaker op eigen servers van kleine collectieven of zelfs individuen. Daardoor ben je minder afhankelijk van Big Tech, en kun je ook niet zomaar worden uitgesloten of gecensureerd. 

In een tijd waarin zelfs banken rekeninghouders blokkeren op basis van politieke voorkeuren, voelt dat idee ineens een stuk minder overdreven. Het gaat niet om paranoia, maar om veerkracht en veiligheid. 

Decentralisatie is geen hype meer 

In de begindagen van blockchain werd vaak lacherig gedaan over termen als ‘decentralisatie’, maar in 2025 zie je dat steeds meer apps en platforms echt zonder centrale partij functioneren. 

Van bestandsopslag tot social media: peer-to-peer-netwerken bieden een alternatief dat bestand is tegen censuur en uitval. 

Het aantal mensen dat zich aansluit bij deze netwerken is nog klein, maar het groeit hard. En met elke storing bij een grote provider, elke nieuw dataschandaal, groeit de groep die zich afvraagt: waarom zou ik hier nog mee in zee gaan? 

De schaduwzijde van gemak 

Ja, alles koppelen aan je Google- of Apple-account is handig. Maar in 2025 weet je ook wat je daarvoor terugkrijgt: profilering, tracking, en nul zeggenschap over je eigen gegevens. 

Dat zie je ook aan de stijgende populariteit van zogeheten “zero-knowledge versleuteling”, waar zelfs de aanbieder je data niet kan zien. Denk aan chatdiensten die end-to-end encryptie standaard gebruiken, of fotodiensten die niets analyseren op achtergrondinformatie. 

Het zijn geen nicheproducten meer. Ze worden mainstream, omdat mensen genoeg hebben van dat gevoel dat ze bekeken worden, zelfs als ze alleen maar een verjaardagsfoto uploaden. 

Nieuwe generatie, nieuwe normen 

De jongere generaties groeien op met een heel ander bewustzijn. Voor hen is het normaal om Telegram te gebruiken, om via een wallet in te loggen in plaats van met een e-mailadres, en om te kiezen voor een platform zonder tracking. 

Die verschuiving is fundamenteel. Waar oudere generaties vooral kijken naar gebruiksgemak, kijken jongeren steeds meer naar controle, transparantie en flexibiliteit. 

Digitale autonomie is voor hen geen luxe, maar de standaard. En die standaard sijpelt langzaam door naar de rest van de maatschappij. 

Conclusie: Je digitale vrijheid ligt in jouw handen 

In een tijd waarin technologie sneller verandert dan je apps kunnen updaten, is het duidelijk: digitale autonomie is geen modewoord meer. 

Of je nu kiest voor een privacybrowser, een VPN koopt, je crypto-wallet inzet voor meer dan alleen investeren, of besluit om je e-mail eens níet via Google te regelen – elk klein stapje telt. 

Het gaat er niet om dat je niets te verbergen hebt. Het gaat erom dat je zélf bepaalt wat je deelt, met wie, en waarom. En dat is in 2025 belangrijker dan ooit.